"'t Witte Huis"

Pand onder zadeldak tussen topgevels, de voorste met goede topschoorsteen; aan deze gevel aanzettrede met lijst.

In de topgevel zes ruit vensters.

Monumentnummer 39841
Midstrjitte 97
8551 PK Woudsend

Ald Tsjerkhôf 2
Herv. kerk. Zeldzaam specimen van classicistische kerkbouw uit de dertiger jaren der 19e eeuw, naar verluidt naar ontwerp van A.D. Duif te Balk gebouwd op kruisvormig grondplan. In de kerk koperen doopbekkenhouder en twee lezenaars.

Monumentnummer 39824
Ald Tsjerkhôf 2
8551 PA Woudsend

Molenaarshuis

Woonhuis in vijf traveeën onder schilddak met hoekschoorstenen.
Ingang met aardige deur uit de bouwtijd en bovenlicht, omlijst door twee Ionische pilasters; ook aan de dakkapel Ionische pilasters.

Monumentnummer 39827
Ald Wyk 16
8551 PR Woudsend

Bewaarskoallesteech 1

Rechthoekig woonhuis bestaande uit twee achttiende-eeuwse bouwdelen, opgebouwd uit een begane grond en zolder onder één schilddak.

Monumentnummer 532135
Bewaarskoallesteech 1
8551 SC Woudsend

Bewaarskoallesteech 7
Eenvoudig pand onder dwars zadeldak tegen halsgevel aan de zijde van de Rakken. Deze is versierd met aanzetkrullen en fronton en draagt een gevelsteen uit 1719 waarop de houtzaagmolen is voorgesteld.

Monumentnummer 39831
Bewaarskoallesteech 7
8551 SC Woudsend

Houtzaagmolen de Jager
Van de wieken beroofde houtzaagmolen met zaagloodsen en sleephelling.

Monumentnummer 39828
Ald Wyk 18
8551 PR Woudsend

Dwerssteech 3
Eenvoudig doch gaaf pandje onder zadeldak; in de topgevel vlechtingen.

Monumentnummer 39825
Dwerssteech 3
8551 SB Woudsend

Korenmolen het Lam

Vermoedelijk 18e -eeuwse bovenkruier met stelling tussen de bebouwing staand.

Monumentnummer 39846
Molestrjitte 4
8551 NZ Woudsend

Iewâl 26
Gaaf woonhuis van vijf traveeën onder schilddak met hoekschoorstenen waarop borden. Omlijsting rond de ingang in het midden en de vier vensters. Dakkapel met fronton waaraan bloklijsten evenals aan de kroonlijst. Langs de stoep hardstenen stoeppalen en gesmede hekken.

Monumentnummer 39830
Iewâl 26
8551 PT Woudsend

Midstrjitte 1
Herenhuis met verdieping op haakvormig grondplan onder omlopend zadeldak met schilden aan de voor- en zijgevel. Zes vier ruit vensters; brede gootlijst en bijpassende dakkapel. Vormt een geheel met buurnummer 3.

Monumentnummer 39833
Midstrjitte 1
8551 PG Woudsend

Midstrjitte 3
Herenhuis met verdieping op haakvormig grondplan onder omlopend zadeldak met schilden aan de voor- en zijgevel. Zes vierruitsvensters; brede gootlijst en bijpassende dakkapel. Vormt een geheel met buurnummer 1.

Monumentnummer 39834
Midstrjitte 3
8551 PG Woudsend

Midstrjitte 6
Pand onder zadeldak tegen puntgevel met vlechtingen langs de zijden en aanzettreden. Nokanker 1758, roeden in de vensters.

Monumentnummer 39842
Midstrjitte 6
8551 PG Woudsend

Midstrjitte 16
Pand onder zadeldak tegen puntgevel met vlechtingen langs de zijden en aanzetlijsten waaronder jaartalbinten Anno 1805. Deur en bovenlicht XIX A.

Monumentnummer 39843
Midstrjitte 16
8551 PH Woudsend

Midstrjitte 17
Pand onder zadeldak tegen brede puntgevel met vlechtingen; jaartalankers 1741. Een smal zolderlichtkozijnen in het midden.

Monumentnummer 39835
Midstrjitte 17
8551 PG Woudsend

Midstrjitte 20
Pand onder zadeldak tegen topgevel met vlechtingen langs de zijden op aanzetlijsten en forse topschoorsteen waarop bord.

Monumentnummer 39844
Midstrjitte 20
8551 PH Woudsend

Midstrjitte 27
Pand onder zadeldak tegen puntgevel met vlechtingen langs de zijden; in ankers gedateerd 1844.

Monumentnummer 39836
Midstrjitte 27
8551 PG Woudsend

Midstrjitte 45

De voormalige Room katholieke lagere school te Woudsend is in 1923 gebouwd in een "vernieuwende" stijl die een aantal kenmerken heeft van de Amsterdamse School, met name qua materiaalgebruik en bouwvormen. De gevelsteen in de voorgevel vermeldt: "Me posuit G.V.ROGGEN Parochus MCMXXIII die IX apr.".

De school bevindt zich aan de noordzijde van het dorp tussen de Midstrjitte en de Iewal, op een rechthoekig terrein dat ingesloten is tussen de percelen Iewal 10 en Midstrjitte 47, 49 en 53. De school is naar het westen gericht en bereikbaar via een steeg die, vanaf een strak vormgegeven toegangshek, in oostelijke richting loopt tussen de percelen Midstrjitte 49 en 53, tot aan het pleintje vóór de school. De steeg en het pleintje worden omsloten door een muur met toegangshek (zie aparte omschrijving), die tot aan Iewal loopt. Aan de achterkant grenst de school aan de percelen Iewal nr. 10 en nr. 12. De school is nu in gebruik als peuterspeelzaal.

Omschrijving

De school heeft een rechthoekige plattegrond en wordt gedekt door een fors, ingesnoerd schilddak van zwarte geglazuurde Hollandse pannen met een lage en een hoge schoorsteen; de laatste met schoorsteenbord en vier rechthoekige rookgaten. Het pand is opgetrokken uit bruine baksteen.

De voorgevel is symmetrisch ingedeeld door de risalerende hoofdingang met aan weerszijden een drielicht/drie ruit venster, een drie ruitvenster en een tweelicht/vijf ruit venster. Alle openingen zijn van hoge rollagen en gemetselde lekdorpels voorzien. De hoofdingang bestaat uit een driedelig verspringend en in hoogte variërend midden risaliet; elk der delen wordt door een plat dak gedekt. In het centrale deel bevindt zich de dubbele houten voordeur die is omlijst door een even uitgemetseld 'tympaan' dat als het ware rust op vier smalle bovenlichten en twee dito zijlichten. Boven de deur zitten vier kleine ventilatie openingen. De ingang wordt geflankeerd door twee lage muurtjes met ezelsrug; ervoor ligt een gemetselde stoep.

In de zuidelijke zijgevel zit een smal, verticaal venster. In de achtergevel zijn zes grote vensters geplaatst, die symmetrisch in twee groepen zijn verdeeld, volgens de ligging van de zich erachter bevindende klaslokalen. Ieder venster bestaat uit een H-venster met zes ruit bovenlicht. In een inham in de achtergevel zijn een venster en een houten deur geplaatst. Het interieur is in zeer grote mate nog origineel, zowel qua indeling als qua aanwezigheid van oorspronkelijke inrichtingselementen. De gang is vanaf de vierkante hal te betreden. Aan de ingangszijde liggen de kleinere ruimtes, aan de andere kant twee ruime klaslokalen. De vloer is over de gehele plattegrond belegd met bruin grijze tegels. Langs de wanden van de hal en de gang loopt een lambrisering die -van onder naar boven- bestaat uit een streklaag van rood geglazuurde baksteen, gele baksteen tot ongeveer één meter hoogte en een streklaag van gele baksteen. De houten deuren zijn alle nog origineel. De grote, dubbele tien ruit deur die vanaf de hal toegang geeft tot de gang heeft in het midden een geribbelde houten stijl; aan weerszijden van deze deur zijn vier paneeldeuren met acht ruit bovenlicht, waarachter zich de kleinere vertrekken (toiletten en opslagruimtes) bevinden. De twee paneeldeuren naar de lokalen hebben een acht ruit bovendeel. In de wanden tussen gang en lokalen zijn twee zes ruit vensters geplaatst. De deuren hebben omlijstingen van gele baksteen. In de lokalen hebben de vensters en deuren een geometrische houten omlijsting. De plafonds van de lokalen zijn verlaagd: de originele plafonds zijn echter nog aanwezig. Achterin de gang scheidt een boog de gang van een kleine hal. Hier bevinden zich de deuren naar de lerarenkamer en naar de zolder, die via een houten trap te bereiken is. In de lerarenkamer zijn twee originele kasten met paneeldeuren en geometrische houten omlijsting. Tussen de deuren staat de schoorsteen met een schouw van kleine groene tegels. De houten lambrisering, even hoog als de schoorsteenmantel, bestaat uit stroken met een ezelsrug-achtige doorlopende boven lijst.

Waardering

De voormalige Rooms Katholieke lagere school aan de Midstrjitte 45 te Woudsend is van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:

- als bijzondere uitdrukking van een maatschappelijke ontwikkeling;

- vanwege de toegepaste Amsterdamse school-stijlkenmerken, die het gebouw tot een bijzondere verschijning maken binnen een in architectonisch opzicht vrij traditioneel dorpsbeeld;

- vanwege de esthetische en architectonische kwaliteit van het ontwerp;

- vanwege het materiaal en de ornamentiek;

- vanwege de duidelijke samenhang tussen exterieur- en interieurelementen;

- vanwege de, voor dit type bouwwerken, inmiddels zeldzame architectonische gaafheid van exterieur zowel als interieur;

- vanwege de typologische en functionele zeldzaamheid in elk geval provinciaal niveau.

Monumentnummer 515159
Midstrjitte 45
8551 PH Woudsend

Midstrjitte 45 muur en toegangshek

De muur met toegangshek die behoren bij de voormalige Rooms Katholieke lagere school, ligt aan de Midstrjitte, tussen nrs. 49 en 53. Het "poortjesachtige" hek geeft toegang tot de steeg die naar de ingang van de school leidt. De muur flankeert de steeg en omsluit vervolgens het schoolplein. Ten oosten van het schoolperceel sluit de muur aan op het perceel Iewal 10. Muur en toegangshek zijn tegelijk met het schoolgebouw ontworpen (1923) en zijn uitgevoerd in de stijl van de Amsterdamse School. Zij verkeren nog in originele staat.

Omschrijving

De muur en het toegangshek zijn in bruine baksteen opgetrokken. Het metselwerk wordt onder meer verlevendigd door een bijzonder metselverband, door het uitspringen van de muur in pilasterachtige delen die rusten op een even uitstekend gemetseld basement. Het toegangshek bestaat uit een onderste smeedijzeren deel met eenvoudige dunne spijlen. Aan de Midstrjitte wordt het hek aan de boven- en zijkanten versierd door een poortachtige gemetselde omlijsting in dezelfde bruine baksteen.

Waardering

De muur met toegangshek, behorend bij het complex van de voormalige Rooms katholieke Lagere School aan de Midstrjitte 45 te Woudsend, zijn van algemeen cultuurhistorisch belang:

- vanwege het sobere, maar esthetisch kwalitatief goed ontwerp;

- als essentieel onderdeel van een groter geheel dat cultuurhistorisch en architectuurhistorisch van nationaal belang is;

- vanwege de gaafheid;

- in relatie tot de visuele en structurele gaafheid van de omgeving.

Monumentnummer 515160
Midstrjitte 45
8551 PH Woudsend

Midstrjitte 46

Rooms Katholieke schuilkerk van de Heilige Aartsengel Michaël met aangebouwde pastorie, orgel, luidklok en waardevolle interieur onderdelen. Getuige een gevelsteen in de rechter zijgevel in 1792 in de vorm van een schuurkerk opgetrokken gebouw, dat zich aan de Midstrjitte (nog steeds) manifesteert als een woonhuis. Sedert de stichting heeft het gebouw diverse verbouwingen en veranderingen ondergaan die, met uitzondering van de aanbouw van de torenpartij, het dichtzetten van enkele deuren en verbouwing/modernisering van de pastorie, hoofdzakelijk de inrichting van het gebouw betreffen. In 1840 wordt het uit 1811 daterende orgel van de Friese orgelbouwer A. van Gruisen geplaatst. In 1909 vindt onder leiding van architect W. te Riele uit Deventer een restauratie plaats, bij welke gelegenheid het oorspronkelijk sobere classicistisch aandoende gebouw door vernieuwing van delen van het interieur (onder andere het meubilair) een meer neogotisch karakter krijgt. In 1912 vindt vervolgens renovatie van het priesterkoor plaats onder leiding van architect H. Kroes. In 1933 wordt het gebouw aan de Merkstrjitte-zijde (ten koste van de driezijdige absis) naar ontwerp van architect H. van der Bijl uit Amstelveen in romaniserende trant verlengd en van een toren voorzien. Een aantal oudere elementen wordt opnieuw gebruikt, zoals de deuren van het portaal en de biechtstoel.

In de jaren zestig van de 20ste eeuw zijn de muren, bomen en heggen die de kerk omgaven gesloopt respectievelijk gekapt. In 1984 volgt dan nog de sloop van twee huizen aan de noordzijde, als gevolg waarvan de kerk steeds meer in het zicht is komen te liggen en, vanaf de buitenzijde bezien althans, het karakter van schuilkerk nagenoeg verloren is gegaan. Ondanks de verbouwingen en ingrepen heeft met name het interieur van het huidige gebouw nog heel goed zijn karakter bewaard. De voormalige schuilkerk is in het bijzonder beschermd vanwege de rijke bouwgeschiedenis, het interieur en de bijbehorende interieuronderdelen, maar ook vanwege de regionale uniciteit van de oorspronkelijke functie.

Omschrijving

Uit gele friese baksteen opgetrokken kerkgebouw met gepleisterde westgevel en rondboogvensters met ijzeren tracering en aangebouwde uit rode baksteen opgetrokken (ten dele gewijzigde) pastorie met drie schuifvensters in de voorgevel (linkerzijgevel niet meer oorspronkelijk). Het geheel wordt gedekt door een met (ten dele oudere) zwart geglazuurde pannen belegd schilddak; ijzeren trekankers; goten op klossen. In de rechterzijgevel van de kerk een zandstenen stichtingssteen met opschrift en jaartal 1792. De sobere torenpartij (1933) met portaal, doopkapel en biechtruimte met aardig gesneden deuren, is in romaniserende trant opgetrokken uit machinale baksteen; dubbele houten toegangsdeuren met sierbeslag; rondboogvensters; galmgaten; met leien beklede spits (Maasdekking). Luidklok uit 1933 gegoten door de firma Eysbouts te Asten. In de linkerzijgevel van de toren een hardstenen gedenksteen, verwijzend naar de restauratie van de kerk in 1909 en de bouwactiviteiten van 1933. Het interieur van het zaalkerkachtige gebouw (middenschip met zeer smalle zijbeuken) wordt geleed door acht op basementen rustende gemarmerde Toscaanse zuilen die een Lodewijk-XVI tongewelf dragen met stucdecoraties en geprofileerde stuclijsten; trekstangen; bewerkte stucrozetten, verwijzend naar natuur, muziek en zang, handel en scheepvaart (1792). De pilasters waren oorspronkelijk lichtgeel gemarmerd; de pilaren zwart-rood. De huidige wit/zwarte marmering dateert van 1940. Het houten meubilair dateert van omstreeks 1909. Uit de aanwezige interieuronderdelen vallen duidelijk de belangrijkste (ver)bouw- en vernieuwingsactiviteiten af te lezen: 1. de classicistische periode (1792); 2. de neoclassicistische vernieuwing (ca. 1840-1860); 3. de Art Déco renovatie (1933-1937); 4. de naoorlogse periode. Uit bovengenoemde perioden zijn onder meer de volgende onderdelen van belang: het altaar met aan weerszijden gemarmerde pilasters en zuilen met composietkapitelen die een ranke boog dragen (1792); de gemarmerde houten altaar tombe met cartouche met Lam Gods en bekroning in Lodewijk XVI-stijl (1792); de dubbele gemarmerde houten kaarsenbank in Lodewijk XVI-stijl (1792); het tabernakel uit 1867 (met houten gehamerde kap, koperen kroon en kruisbeeld uit 1939-40); boven het altaar een stucrozet met stralenkrans en Alziend Oog. Geschilderd altaarstuk (op doek) voorstellende de Opwekking van Lazarus (1824, Otto de Boer, Woudsend); kruiswegstaties (1852, Otto de Boer; Art Déco-omlijstingen jaren dertig); reeks gekleurde gebrandschilderde ramen in smeedijzeren harnas met Bijbelse scènes en heiligen, uitgevoerd in een realistische laatgotisch aandoende stijl (1927-28, atelier C. van Straaten te Utrecht); verlossingscyclus geschilderd op hardboard in deels realistische, deels byzantiniserende stijl (1937, Jacob Ydema, Blauwhuis). Reeks neogotische gipsen beelden voorstellende: Maria met Jezus (1910), Jozef (1913), Barbara (ca. 1920), Michael (1921), Anthonius van Padua (1927), Theresia van Lisieux (1927), Isidorus (1928), Heilig Hartbeeld (jaren dertig); lampen (1909); eikenhouten kerk- en koorbanken (ca. 1909); twee forse koperen neogotische kaarsenstanders en processiekruis (1913); triomfkruis (1920); biechtstoel (1933) en doopvont (1933, vervaardigd door de firma J. Maas en Zonen te Haarlem). Op het balkon met balustrade, waarin opgenomen een gedeelte van de rijk gesneden oude communiebank (cherubijnen en rankwerk, 1792), staat een één klavier orgel, vervaardigd in 1811 door de firma A. van Gruisen uit Leeuwarden. In de doopkapel een eikenhouten kastje met Fries snijwerk (mogelijk nog 17de-eeuws). Het kerkscheepje dateert van 1985 (Johannes Silvius); het altaar in postmoderne byzantiniserende stijl en het ikoon in Griekse stijl, voorstellende de aartsengel Michaël (Johannes Kuipers, Het Harde) dateren van 1988. Deze onderdelen vallen wegens te geringe leeftijd buiten de bescherming.

Waardering

Schuilkerk met aangebouwde pastorie van algemeen cultuurhistorisch en architectuurhistorisch belang:
- vanwege de ouderdom;
- vanwege de bouwgeschiedenis;
- vanwege de oorspronkelijke functie;
- vanwege de vormgeving van het interieur;
- vanwege de waardevolle interieuronderdelen;
- vanwege de uniciteit op provinciaal niveau;
- vanwege de zeldzaamheid op nationaal niveau.

Monumentnummer 506129
Midstrjitte 46
8551 PJ Woudsend

Midstrjitte 63
Woning onder zadeldak tegen topgevel met vlechtingen langs de zijden en opgaand van aanzettreden. Nokanker 1805. Omlijste ingang en vensters.

Monumentnummer 39837
Midstrjitte 63
8551 PJ Woudsend

Midstrjitte 66
Pand onder zadeldak tegen puntgevel met vlechtingen langs de zijden. Achterzijde schilddak waarboven schoorsteen met bord. Zes ruit vensters.

Monumentnummer 39845
Midstrjitte 66
8551 PK Woudsend

Midstrjitte 73
Woning onder zadeldak tegen topgevel met vlechtingen langs de zijden en aanzetlijstje.

Monumentnummer 39838
Midstrjitte 73
8551 PJ Woudsend

Midstrjitte 93
Pand onder zadeldak tegen achter topgevel met vlechtingen langs de zijden; in nokanker gedateerd 1742.

Monumentnummer 39839
Midstrjitte 93
8551 PK Woudsend

Midstrjitte 93
Pand onder zadeldak tegen topgevel met vlechtingen langs de zijden; kleine lichtkozijnen in de top.

Monumentnummer 39840
Midstrjitte 93
8551 PK Woudsend

Nije Buorren 12
Twee panden onder zadeldak tegen puntgevel, waarvan 12 met vlechtingen en aanzetlijstje. Bewerkt nokanker 1761. Uit het midden staand zoldervenster met ruiten.

Monumentnummer 39826
Nije Buorren 12
8551 PN Woudsend